ENDÜSTRİ 4.0,
LOJİSTİK, ENDÜSTRİ, TİCARET, SINIRLAR, KURALLAR YENİDEN YAZILIYOR!
Hayatımıza 2010 yıllarda giren
Endüstri 4.0 teriminden bu yana 2015 yılında üretimde olan 80.000 robot sayısının
2018 yılında 2.5 milyon ünite robota çıkması bekleniyor. Bunun 1.5 milyonunun
Asya ülkelerinde olması tahmin ediliyor.
Yani ütopik denen fikirlerin
gerçek olmaya yakın olduğu zamanların eşiğindeyiz.
Endüstri 4.0, Kilit Nokta İnternet!
Atalarımızın zamanla geliştirdiği
endüstri devrimlerinde her şey buhar gücüyle başlayıp, sırayla üretimin içine
elektrik gücünün girmesi ve üretim bantlarıyla üretim hızı büyük bir aşama
kayıt etti.
Endüstri 3.0’da bilgisayarların
gelişmesi ve otonom çalışabilmesiyle, makineler ve robotlar üretim bantlarında
insanların yerini almaya başladı.
Girilen Endüstri 4.0
devrimiyle uzmanlara göre bilgisayarlar ve otomasyon sistemleri yepyeni bir
şekilde bir araya gelecek ve beraber çalışacak. Öğrenme algoritmasına sahip robotlar
birbirleriyle insan operatörlerin çok düşük bir kontrol payıyla kendi
aralarında iletişime geçecekler.
Akıllı Fabrikalar
Akıllı fabrikalar, siber-fiziksel
sistemler ile fiziksel süreçleri gözlemleyebilecek ve kendi başına kararlar
alabilecek eşyalardan oluşacaklar.
Nesne interneti olarak tanımlanan
bu fiziksel sistemlerde, makineler, eşyalar kendi aralarında iletişim
kurabilecek, birbirleriyle ve insanlarla gerçek zamanlı olarak kablosuz
internet üzerinden işbirliği yapabilecek.
Endüstri 4.0’ın Dezavantajları
İnternet üzerinden birçok
sistemin bağlı olduğu bu yapıda, devasa ölçekte üretim, lojistik eşyaların
interneti üzerinden birbiriyle bağlantıda olduğu için siber saldırılara karşı
fabrikaların korunması büyük önem içeriyor.
Üstün düzeyde güvenilirlik ve
istikrar siber-fiziksel iletişim için gerekli, üretim bandlarında insanların
yerini robotların alması ise çalışan nüfus için elbette büyük bir tehlikeler
doğurabilir. Konuyla ilgili her zaman olumlu mesajlar veren Alibaba’nın kurucusu
Jack Ma’nın Endüstri 4.0’a ilişkin korkutucu uyarıları da medyada uzun bir süre
yer almıştı.
Endüstri 4.0 Nasıl Mümkün Olacak
Endüstri 4.0 dijital
teknolojideki birçok büyük buluşun kombinasyonu ile mümkün hale geliyor. Bunlar
ileri robot teknolojisi ve yapay zeka, aşırı gelişmiş sensörler, bulut
teknolojisi, Nesne İnterneti, veri inceleme ve analiz programları, 3-D baskı
yapan dijital üretim aletleri, akıllı cep telefonları, akıllı saatler,
navigasyon sistemi kullanan ve algoritmaya sahip motorlu araçlar, sürücüsüz
otonom hareket eden araçlar gibi halihazırda tedarik zincirinin önemli
parçasını içeren yukarıdaki unsurların bir araya gelmesiyle oluşuyor.
Aslında yukarıda anılan
teknolojiler genellikle bireysel olarak değerlendiriliyor, fakat her bir icadın
bir araya gelmesi ve sinerjisiyle fiziksel ve sanal bir dünya meydana geliyor.
Bu teknolojik altyapı aslında
hala emekleme aşamasında. Fakat şimdiden üretimin şeklini değiştirmeye başladı.
Endüstri 4.0’ı ilke olarak edinen firmalar ürünün başlangıcından bitişine kadar
çok dikkatli bir şekilde takip ediyorlar.
Endüstri 4.0’ın en büyük
takipçisi ve başlatılan nokta Almanya, ülkenin başarılı Bosch, Daimler, Siemens
gibi üretim aktörleri Endüstri 4.0’a bağlılık yemini etti ve tüm üretimlerinde
akıllarına ilk gelen fikir; Endüstri 4.0’ı mevcut üretim modelimize nasıl
entegre edeceğiz.
Amerika, Japonya, Çin, İskandinav Ülkeleri ve İngiltere’de
Endüstri 4.0 modeli hızla yayılıyor.
Avrupa, Çin’e Kayan Üretimde Eksen Kaymasını, Geri Almaya Çalışıyor!
Kimi makalelerde, Endüstri 4.0’ın
çok kısa bir sürede hayata geçmesi beklentisinin; Çin’in düşük insan gücü
maliyetleriyle Amerika’dan ve Avrupa’dan çaldığı üretim potansiyelini, Avrupa
ve Amerika’nın Endüstri 4.0 ile geri almak istemesi olduğu belirtiliyor.
Günümüzde Çin düşük insan gücü
maliyetiyle üretimde avantaj sağlayarak dünyanın üretim merkezi olurken, eğer
Avrupalı üreticilerin Endüstri 4.0’ı fabrikalarında uygulamaya koyması
durumunda maliyeti düşürerek, kalite, verimlilik, planlamadaki olağanüstü artışla,
üretimi tekrar ülkelerine çekmeleri mümkün olabilir.
Endüstri 4.0 İle Firmalar Neler Kazanacak
Firma içinde her birimi ve tüm
hiyerarşisiyle dijital olacak, dış bağlantılarında ise tedarikçiler, ortaklar,
dağıtıcılarla internet bağlantısıyla sürekli veri aktarımı gerçekleştirecek.
İleri depo envanter yönetim
sistemi olarak adlandırılabilecek bu sistemde, üreticiler, dağıtım ağları,
taşımacılar, tedarikçiler bir ağda buluşarak, çok daha hızlı anlık veri
paylaşımlarıyla otomatik üretim emri verecek, alacak.
Esnek üretim noktalarında ise
programlanabilir robotların üretimin büyük bir bölümünü gerçekleştirmesi
bekleniyor. Bu fiziksel dünyanın bir anlamda sanallaştırılması. Yeni ürünler,
yeni üretim bandları çalışmaya başlamadan önce robotlarca defalarca deneme
yaparak, çalışma saatlerini ve verileri kayıt ederek, tam üretime başlamadan
önce tüm verileri hesaplayarak, üretime konması beklenen ürünün karlılığını,
tam üretime girmeden önce üreticilere büyük ipuçları verecek.
Analiz ve Müşterilerle Yakın İletişim Endüstri 4.0’ın Kilit Noktalarından
Endüstri 4.0 tedarik zincirini
çok daha duyarlı hale getiriyor. Üreticilerin müşterilere çok daha anlık
ulaşmasını ve iş modellerini buna göre adapte etmelerine olanak sağlıyor.
Son endüstri devrimlerinde Japon
otomobil endüstrisiyle başlayan kalite ve yalın üretim (ürün ve hizmet yaratma
sürecini israflardan arındırıp sadeleştirerek sunulan değeri mükemmelleştirmek
ve bu yolla firma karlılığını arttırmak amacını taşıyan kavram, sistem ve
teknikler bütünü) yaklaşımı tüm üreticilerce benimsendi ve dünyaya yayıldı. Shitsuke,
Hoşin Kanri gibi kalite sistemleri yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Bu
sistemlerde üretimi geliştirmek,
maliyetleri düşürmek için sürekli analizler, düzenli çabalarla ürün
kalitesinde ve güvenilirlikte belirli bir konuma ulaşıldı.
Endüstri 4.0 üretimde kendini
tanımayı ve geliştirmeyi makineler aracılığıyla gerçekleştiriyor, bu sebeple
değer zinciri bilinçli hale geliyor.
Örneğin makineler üretimde israf
gerçekleştirdiği zaman, anında tespit ile üretim zincirine ön uyarı ileterek,
maliyeti düşürecek ve üretim kalitesini arttıracak.
Bu durum şuna benziyor; GPS
sayesinde sürücüye iletilen anlık kaza uyarısıyla yeni rota belirlenmesi gibi.
Mevcut üretim sistemlerinde en büyük
sorunlardan biri üretimde ve operasyonlarda işlemlerin, maliyetlerin doğru
analiz edilememesi.
Zayıf veriler, gerekli verilerin
incelenmemesi, doğru veriye ulaşma sorunu üretimin veya lojistik operasyonların
doğru analiz edilmesini zor kılıyor.
Fakat endüstri 4.0 ile devreye
girecek bilgi ağıyla, firmalar, müşteri talepleri ve tedarik zinciri hususunda
tonlarca bilgiyi kayıt ve analiz edebilecek.
Firmalar Endüstri 4.0’a Nasıl Hazırlanır
Uzmanlara göre firmanın dijital
yetenekleri Endüstri 4.0’a hazır olmak için hayati önem taşıyor. Bu dijital
yeteneği geliştirmek zaman ve konsantrasyon alsa da, adım adım ilerlemek önem
taşıyor. Şevkle adım atılarak, rakiplere karşı ilk hamle avantajını iyi
kullanmak gerekiyor. Aşağıdaki beş adımın başarılı firmalar için hayati olduğu
düşünülüyor.
1)
Önce bir
Endüstri 4.0 strateji haritası oluşturun.
Ulaşmak istediğiniz seviye için
önce dijital seviyenizi ölçün. Boşluğu kapatmak için açık hedefler belirleyin.
İşinize en fazla katkıyı sağlayacak değeri getirin ve bunun genel stratejinizle
uyumlu olduğundan emin olun. Şirketinizin tüm üst düzey kadrosunun bu projeye
bağlılığını sağlayın.
2)
Pilot
projelerle başlayın.
Her proje başarılı olmayabilir
fakat size firmanızın nasıl bir yol izlemesi hususunda yaklaşımınızın nasıl
olması gerektiği hususunda kılavuz olacaktır. İlk denemelerde nispeten dar
çerçevede fakat materyal alımından tüketiciye mal teslimine kadar projeler
hazırlamak faydalı olacaktır. Henüz var olmayan altyapı standartları için telafi
edecek sistemler geliştirilebilir, firmanın iştigali dışındaki teknoloji
liderlerinden destek alınabilir, IT hizmeti veren şirketler, üniversiteler,
sanayi kuruluşlarıyla işbirlikleri geliştirmek ve dijital yaratıcılığı
operasyonlarınıza derç etmek, projenize büyük fayda sağlayacaktır.
3)
Size
gerekli olan ihtiyaçları belirleyin
Pilot projelerinizde ortaya çıkan
tespitleriniz sonrası hedefinize ulaşmak için size gerekli olan sistemler için
yol haritası belirleyin. Teknolojiye imkân veren iyi tasarlanmış Bilgi İşlem
altyapısı işinizi ileriye taşıyabilir, bunun için doğru kişileri işe almak ve
doğru partnerleri seçmek için strateji belirlenmesi de ihtiyaçlarınız için
gerekli. Firmaların Endüstri 4.0’da başarılı olması firmanın kazandığı
yetenekler ve bilgiyle doğru orantılı.
4)
Veri
Analizi Hususunda Virtüöz Olun
Endüstri 4.0’da başarı,
firmaların operasyonlarında yaşanan veri olasılıklarını çözebilmesi ve
verilerin analizini yaratıcı ve efektif şekilde çözümlemesine bağlı.
Operasyonlarınızın tüm birimlerindeki verileri birleştirmeniz, örneğin kalite,
lojistik ve mühendislik hizmetlerinizin verilerini ortak bir sistemde analiz
edilmeli, analizler sonrası verilen hizmetin firmanızın rakiplerinden
ayrılmasına ve müşteri çekmenize fayda sağlamasına çalışılmalıdır. Akıllı
sistem dizaynlarıyla müşterilerin ihtiyaçlarına göre gerçek zamanlı analizlerle
özel hizmetler yaratılması ve sürekli verilen hizmetin geliştirilmesi de
sistemde rol oynuyor.
5)
Dijital
Bir Kimliğe Bürünün
Endüstri 4.0 için firmaların operasyonlarında
tamamıyla yeni bir anlayışın devreye girmesi gerekiyor. Firmada dijital bir
kültür yaratılmalı, tüm çalışanlar teknolojinin yaptıkları işe nasıl derç
edilebileceği hususunda fikirler üretmeli, deney yapmaya ve yeniliklere gönüllü
olmalı ve her gün gelişen süreçlere uyum sağlamalı.
Lojistik 4.0
Lojistik alanında firmaların
mevcut IT altyapısını geliştirerek, üreticilerle gerçek zamanlı iletişim içinde
tedarik zincirine bağlanmaları ve bunun için kendilerini geliştirmeleri
gerekiyor.
Ayrıca lojistik firmalarının
depolarında akıllı sensör ve barkod uygulamalarıyla mümkün olduğunca
dijitalleşerek robotların lojistiğe katılması önem arz ediyor.
Endüstri 4.0’ın önemli
temellerinden biri de katar sistemiyle çalışan, mümkün olduğunca daha çok yükü
bir arada taşıyan, nesne internetiyle iletişimde olan yük organizasyonları.
Uzun vadede örnek projeler içinde
sadece çekicinin fabrikaların önünde durarak, otonom hareket eden yarı
römorkları katarına takarak, nesne internetiyle dağıtımını gerçekleştirmesi,
alıcıya ulaşan yarı-römorkun katardan ayrılıp, fabrikaya ulaşması, sensör ve
barkod teknolojisiyle fabrika içinde nesne internetiyle depodaki yerine
robotlarca taşınması gibi ileriye dönük projeler var.
Google’ın hâlihazırda sürdürdüğü
insansız araç çalışmaları, fabrikalarda çalışan otonom hareket eden yük taşıyan
ve barkoda göre otomatik malları indiren robotların ilk örnekleri oluşturduğunu
söylemek mümkün.
Alibaba, Uber, Amazon gibi büyük
elektronik ticaret şirketlerinin ise Lojistik 4.0 üzerine çok büyük projeleri
olduğu sır değil.
Son olarak Uluslararası
Taşımacılar Birliği (IRU) internet sitesinde UBER ile ilgili yayınlanan
makalede UBER’in taksiler için oluşturduğu sistemin benzerini eşya taşımacılığı
için oluşturmaya çalıştığı, üreticilerin taşımacı bulmak için UBER sistemini
kullanması yönünde çabalarından bahsediliyor. UBER bu sistemle tüm taşımacı
şirketleri altyapısında bulundurarak, forwarderların, firmaların ara
maliyetlerini ortadan kaldırarak araç sahibi veya Amazon gibi araç alımlarıyla dev
bir şemsiye oluşturmaya çalıştığı yönünde girişimleri var. Hatta UBER bu
konuyla ilgili Uzakdoğu’da başarısızda olsa ilk denemelerini yaptı.
Alibaba ise hâlihazırda altyapısında
bulundurduğu üreticilere verdiği lojistik hizmetini Çin dışında da genişletmeye
çalışıyor. Alibaba’nın Çin’de büyük lojistik şirketlerini de satın aldığı
biliniyor.
Tüm bu anılan gelişmelere karşı taşımacıların
ve lojistikçilerin Endüstri 4.0’ı kendilerinin benimsemesi ve şirketlerinde
dijital devrimi gerçekleştirmesi, rekabet gücü zayıf olan taşımacılık
şirketlerinin ise stratejik ortaklıklar kurması, firmaların gelecekte hayatta
kalması için büyük önem taşıyor.
Endüstri 4.0 Mottoları
“Akıllı adam
aklını kullanır, daha akıllı adam başkalarının da aklını kullanır, en akıllı
adam dijital aklı kullanır”
“Artık en
çalışkan olmak rekabette yeterli değil, en akıllı çalışan kazanacak”
“Steve Jobs’un
okullarda bilgisayar yazılımcılığı dersinin zorunlu olması gerekiyor yorumu
gerçek oldu“
